W 1865 roku na teren książęcych lasów pszczyńskich przybyły pierwsze żubry. Inicjatorem tego przełomowego wydarzenia był Jan Henryk XI Hochberg von Pless, który sprowadził z Białowieży do swojego majątku cztery młode żubry, byka oraz trzy żubrzyce, w zamian wysyłając 20 jeleni. - Chciałem, żeby wybrzmiała w tej ekspozycji postać księcia Hansa Heinricha XI, nieoczywista jak na tamte czasy, ponieważ książę w dobie postępującej industrializacji potrafił zadbać o ochronę przyrody i lasy pszczyńskie. Choć żubry sprowadził, żeby polować i zapraszać na te polowania koronowane głowy, to jednak dzięki temu w 1919 roku na tym zadymionym, zanieczyszczonym Śląsku, na terenie lasów pszczyńskich żyły 74 żubry - podkreślał Michał Makowski z Muzeum Zamkowego w Pszczynie, kurator wystawy.

Zaproszenie na czwartkowe otwarcie wystawy przyjął zastępca dyrektora ds. ochrony przyrody Białowieskiego Parku Narodowego, Aleksander Bołbot, który także podkreślał, jak duże znaczenie dla losów gatunku miało sprowadzenie żubrów z Białowieży do Pszczyny. - Historia żubrów pszczyńskich nie jest wcale mniej barwna od historii żubrów białowieskich. Co więcej, można pokusić się o stwierdzenie, że gdyby nie to szczęśliwe wydarzenie 160 lat temu, nie wiadomo czy żubry wróciłyby do Puszczy Białowieskiej. Być może byłoby to znacznie trudniejsze. Chodząc po tej sali, oglądając fotografie, opisy, dostrzegam bardzo bliski związek Białowieży i Pszczyny. Cieszę się, że te eksponaty pokazują ów związek, wzajemne kontakty i pomoc w restytucji żubra - mówił Aleksander Bołbot. Dyrektor Muzeum Zamkowego w Pszczynie, Maciej Kluss, także podkreślił, że to właśnie dzięki wymianie i ciągłej wędrówce żubrów między Białowieżą a Pszczyną żubry mogły u nas przetrwać.

Na otwarciu ekspozycji obecni byli między innymi: Joanna Bojczuk - członkini Zarządu Województwa Śląskiego, Lucjan Buchalik - dyrektor Muzeum Miejskiego w Żorach, Teresa Dudek-Bujarek z Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej, Jacek Drejer - dyrektor Muzeum Porcelany w Wałbrzychu wraz z kierownik działu promocji i rozwoju muzeum Magdaleną Woch, jak również przedstawiciele Archiwum Państwowego w Katowicach na czele z zastępcą dyrektora Piotrem Lisem, przedstawiciele Białowieskiego Parku Narodowego czy Nadleśnictwa Kobiór. Nie zabrakło również władz lokalnych w osobie burmistrza Pszczyny, Dariusza Skrobola oraz członka zarządu powiatu pszczyńskiego Grzegorza Nogłego.

Wystawa "Żubr w książęcych lasach pszczyńskich" ma charakter czasowy. Można ją oglądać od 25 kwietnia do 30 listopada 2025 roku w wozowni Stajni Książęcych w Pszczynie. Obejmuje wiele różnorodnych motywów tematycznych, począwszy od prażubra, którego plejstoceńską skamielinę sprowadzono z Muzeum Narodowego w Kielcach, przez liczne fotografie żubrów pszczyńskich do XX wieku, aż po księgi rodowe żubrów czy dzieła Wilhelma Kuhnerta. - Szczególnym elementem ekspozycji jest dla mnie rekonstrukcja historycznego namiotu z polowania, na które do lasów pszczyńskich przybyli hrabia Roman Potocki wraz z żoną, Betką Potocką. Polecam też uwadze zwiedzających twórczość Wilhelma Kuhnerta, malarza i ilustratora, który specjalizował się w przedstawianiu zwierząt. Poza tym każdy, niezależnie od wieku, znajdzie tutaj coś dla siebie - podsumowuje Michał Makowski.

Na wystawie prezentowane są eksponaty z Muzeum Zamkowego w Pszczynie, obiekty z Archiwum Państwowego w Katowicach, Białowieskiego Parku Narodowego, Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży, Muzeum Historycznego w Bielsku Białej, wspomnianego Muzeum Narodowego w Kielcach, Muzeum Porcelany w Wałbrzychu, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz z kolekcji prywatnych.